Xôi Bảy Màu Của Người Nùng Dín
Xôi Bảy Màu Của Người Nùng Dín. Xôi 7 màu là món ăn đậm nét văn hóa truyền thống của một số dân tộc thiểu ở tỉnh Lào Cai.Và đặc biệt theo bộ tiêu chí công bố giá trị ẩm thực đặc sản Việt Nam thì Xôi 7 màu của Lào Cai đã được công nhận nằm trong top 100 món ẩm thực đặc sắc tiêu biểu của Việt Nam.
Nét văn hóa truyền thống này thể hiện rõ nét nhất trong những ngày lễ, tết của đồng bào các dân tộc ở huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai. Các dân tộc thiểu số vùng đất này đều có kinh nghiệm tận dụng cây cỏ để nhuộm màu cho vật dụng và thực phẩm phục vụ nhu cầu cuộc sống mà không cần đến các loại hóa chất nhuộm màu công nghiệp có hại nhiều hơn lợi. Xem thêm bài viết nấm chân chim Lào Cai
Xôi Bảy Màu của người Nùng Dín – món quà từ thiên nhiên
Trong số đó thì dân tộc Nùng Dín là có kinh nghiệm nhuộm màu thực phẩm phong phú hơn cả. Các bạn hãy cùng cửa hàng Thuê Xe Máy Lào Cai 366 khám phá bí quyết làm xôi Bảy Màu của dân tộc này nhé.
Nguyên Liệu
Đồng bào địa phương thường sử dụng các loại cây khác nhau như cây cẩm hoa, cây hoa vàng, cây nghệ… tạo ra những màu khác nhau như màu đỏ tươi, đỏ thẫm, tím, xanh nước biển, xanh lá cây, vàng và nâu.
Để làm ra loại xôi ngon nhất phải dùng loại gạo nếp nương hạt to, dài, mẩy hạt ngâm trong nước khoảng 12 giờ, sau đó vớt ra ngâm tiếp với các loại nước màu tương ứng trong khoảng từ 1 giờ đến 3 giờ nữa rồi mới cho vào chõ, đem đồ chín. Xem thêm bài viết người Hoa Lào Cai
Chế biến
Ngoài các giai đoạn chuẩn bị nguyên liệu thì mỗi màu xôi lại có những cách làm khác nhau.
Để tạo ra được màu đỏ tươi, người Nùng Dín luộc kỹ lá xôi đũa, lọc lấy nước để nguội rồi cho vào gạo nếp đã được vo sạch ngâm khoảng 3 giờ, đãi lại bằng nước lã rồi đem đồ.
Cũng với màu đỏ tươi như trên, màu xôi tím được tạo ra bằng cách đốt lá xôi đũa cho hơi héo rồi đem giã với tro bếp sạch (tro của than củi sạch) theo tỉ lệ nhất định, sau đó hòa với nước, lọc kỹ rồi ngâm với gạo đã vo sạch.
Màu xanh nước biển thì được lấy từ màu của hỗn hợp lá xôi hoa và tro sạch, làm theo tỉ lệ đã định và đem đi ngâm gạo. Không nên ngâm gạo quá lâu, vì nếu quá thời gian ngâm thì khi đồ xôi sẽ chuyển sang màu chàm.
Màu vàng của xôi có được bằng hai cách. Một là dùng hoa khô của cậy hoa vàng, đem luộc cùng chút muối (nhiều muối quá màu sẽ bị nhạt), lọc kỹ lấy nước ngâm gạo. Lưu ý là nếu muốn xôi có màu vàng tươi thì ngâm với nước loãng, thời gian ngắn, muốn màu vàng nâu thì nước đặc và ngâm lâu hơn. Hai là có thể dùng củ nghệ tươi, giã nát, lọc lấy nước đem ngâm gạo cũng cho ra màu vàng rất đẹp.
Muốn có xôi màu xôi xanh lá thì chỉ cần dùng gạo nếp đã ngâm ngả sang vàng rồi ngâm tiếp cùng nước xôi màu xanh nước biển với lượng vừa đủ.
Để làm được xôi màu nâu, trước hết cần ngâm gạo nếp sao cho gạo có màu đỏ cờ, sau đó ngâm tiếp với nước từ lá xôi đũa và tro sạch trong vòng 1 giờ rồi vớt ra, rửa sạch và đem đi đồ.
Cuối cùng để tạo ra được xôi màu đỏ thẫm đòi hỏi phải là người có nhiều kinh nghiệm và có kỹ thuật cao. Trước tiên phải nhuộm đỏ gạo nếp rồi mới đem ngâm với lá xôi hoa theo tỉ lệ có sẵn và phải vô cùng chính xác mới cho ra được màu như ý.
Sau khi đã chuẩn bị hết các màu, gạo được để riêng mỗi màu một góc trong nồi. Xôi được nấu trong khoảng 1giờ 30 phút đến 2 giờ. Theo kinh nghiệm của những người phụ nữ nơi đây, để giữ màu xôi được tươi, khi nấu không được cho muối vào gạo. Xem thêm bài viết Người Kháng Lào Cai
Thưởng thức thôi nào
Khi ăn món Xôi Bảy Màu ta sẽ cảm nhận được vị dẻo ngọt của gạo nếp thơm lẫn trong mùi của lá rừng Tây Bắc, hương vị giản dị mà đậm đà khó quên. Xôi này thường được ăn kèm với muối vừng đen và thịt gà nướng hoặc luộc.
Món xôi này thường được làm vào ngày 1/7 âm lịch hằng năm để tưởng nhớ đến những tháng ngày cùng chống giặc của cha ông trong lịch sử Nùng Dín. Và theo quan niệm của người dân tộc này thì ăn xôi vào dịp tết Nguyên Đán sẽ mang đến một năm đầy may mắn và no đủ.
Du khách nào đã đến đây và được thưởng thức món xôi này đều không thể nào quên được hương vị dân dã và thấm đượm mùi vị của thiên nhiên, cũng như những con người chất phác đã tạo một món ăn đầy sáng tạo. Hữu xạ tự nhiên hương. Món xôi này giờ đã rất nổi tiếng, được nhiều người biết đến và mong có một lần được thưởng thức. Đến nay bạn đã có thể mua xôi Bảy màu tại những buổi chợ phiên của người dân và vào những dịp lễ tết.
